Της Βούλας Αγραφιώτη*
Η μέρα που ο αγρότης θα λαμβάνει πληροφορίες στο κινητό του για το αν η καλλιέργειά του χρειάζεται πότισμα, λίπασμα, ή ψεκασμό, ακόμα και προειδοποιήσεις για ακραία καιρικά φαινόμενα ή και συμβουλές από γεωπόνο, δεν είναι μακριά. Ο ψηφιακός μετασχηματισμός της συμβατικής γεωργίας είναι πλέον γεγονός. Η ευφυής ή ψηφιακή γεωργία θα επιφέρει μεγάλες αλλαγές στην αγροτική παραγωγή, που πολλοί τις παρομοιάζουν με την αγροτική επανάσταση που έφερε η εκμηχάνιση της γεωργίας και η χρήση χημικών σκευασμάτων.
Με τον όρο ψηφιακή γεωργία εννοούμε την εισαγωγή και χρήση των πληροφοριακών και επικοινωνιακών συστημάτων στην αγροτική παραγωγική διαδικασία, δηλαδή νέων τεχνολογιών που βοηθούν τους αγρότες να «παράγουν περισσότερα με λιγότερα». Μερικές από τις σύγχρονες αυτές τεχνολογίες είναι τεχνητή νοημοσύνη, η ρομποτική, η ανάλυση μεγάλων δεδομένων (BigData), οι υψηλής απόδοσης υπολογιστές και τα δίκτυα 5G.
Πρόσφατα, κατά την εκδήλωση «Digital Day 3», που πραγματοποιήθηκε στις Βρυξέλλες στις 8 Απριλίου, η Ελλάδα μαζί με άλλα 23 κράτη – μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, υπέγραψε τη διακήρυξη της συνεργασίας για «Ένα έξυπνο και βιώσιμο ψηφιακό μέλλον για την ευρωπαϊκή γεωργία και την ύπαιθρο». Επίσης, στις 15 Απριλίου υπογράφηκε μνημόνιο συνεργασίας μεταξύ του Υπουργείου Ψηφιακής Πολιτικής και πανεπιστημίων της χώρας, ώστε οι επιστήμονες γεωπόνοι να είναι εκπαιδευμένοι στη διαχείριση δεδομένων μέσα από ψηφιακές πλατφόρμες.
Η ευφυής γεωργία εξασφαλίζει στον αγρότη ορθολογική χρήση λιπασμάτων, φυτοφαρμάκων ακόμη και του νερού άρδευσης ώστε να πετύχει αυξημένη παραγωγή με μικρότερο κόστος. Επιπλέον τα παραγόμενα προϊόντα είναι ασφαλέστερα και ποιοτικότερα λόγω της σωστής αντιμετώπισης των αναγκών των καλλιεργειών σε λίπανση, άρδευση και ψεκασμούς, αποφεύγοντας άσκοπες ενέργειες. Φυσικά, πολύ σημαντικό είναι και το γεγονός ότι με την ευφυή γεωργία παράγονται αγροτικά προϊόντα με μειωμένο περιβαλλοντικό αποτύπωμα.
Με ποιον τρόπο γίνονται όλα αυτά στην πράξη; Τηλεκατευθυνόμενα ελικόπτερα (drones) για ψεκασμό και επιθεώρηση χωραφιών και ζώων, αισθητήρες που βελτιώνουν τη διαχείριση άρδευσης, συστήματα που προειδοποιούν για την παρουσία τοξινών στο γάλα, παρακολούθηση των συνθηκών στο εσωτερικό της κυψέλης, μετεωρολογικοί σταθμοί που συλλέγουν δεδομένα και προειδοποιούν για πιθανή προσβολή των φυτών από ασθένειες, αναλύσεις εδάφους ώστε να εφαρμοστεί η σωστή λίπανση, ακόμη και ρομπότ που ξεχορταριάζουν μειώνοντας την ανάγκη για ζιζανιοκτόνα, βρίσκονται στην υπηρεσία των αγροτών, που καλούνται να προσαρμοστούν και να εκπαιδευτούν στη χρήση των νέων τεχνολογιών.
Ένα από τα πολλά παραδείγματα εφαρμογής της ευφυούς γεωργίας στα ελληνικά χωράφια είναι η καταπολέμηση του δάκου. Μέσω online συστήματος και GPS, ελέγχεται σε πραγματικό χρόνο η κίνηση των τρακτέρ που κάνουν τους ψεκασμούς αλλά και οι θέσεις των παγίδων με τον πληθυσμό δάκου που έχει η καθεμία. Έτσι η δακοκτονία γίνεται με τη μεγαλύτερη δυνατή ακρίβεια, αφού πλέον διαπιστώνεται εύκολα αν κάποιο σημείο έχει μείνει χωρίς να ψεκαστεί. Επίσης, φέτος το καλοκαίρι, θα γίνει πειραματικός ψεκασμός κατά του δάκου με drones, σε ορεινές και δυσπρόσιτες εκτάσεις της Λέσβου.
Για να μπορέσει ο Έλληνας αγρότης να εξάγει τα προϊόντα του, πρέπει να δώσει βάρος στην ποιότητα αλλά και την τιμή των προϊόντων, αφού η Ελλάδα υστερεί στην παραγωγή μεγάλων ποσοτήτων αγροτικών προϊόντων σε σχέση με άλλες χώρες.
Η ευφυής γεωργία, με όλες αυτές τις καινοτομίες και τις αλλαγές που επιφέρει στον τρόπο καλλιέργειας δίνει στον αγρότη τη δυνατότητα να δώσει υπεραξία στο προϊόν του και να το κάνει ανταγωνιστικό ανάμεσα σε ήδη εδραιωμένα στις ξένες αγορές προϊόντα. Ωστόσο, η χρήση της ψηφιακής γεωργίας, θα φέρει και μεγάλες αλλαγές στη δομή της γεωργίας, καθώς θα πλεονεκτούν οι παραγωγοί που θα προσαρμοστούν και θα επενδύσουν σε υποδομές και νέες γνώσεις, αφήνοντας πίσω αυτούς που δε θα ακολουθήσουν τις τεχνολογικές εξελίξεις. Ίσως ο ψηφιακός μετασχηματισμός της γεωργίας να είναι και μία ευκαιρία αναγέννησης των αγροτικών συνεταιρισμών.
* Η Βούλα Αγραφιώτη είναι M.Sc. Γεωπόνος Επιστήμης και Τεχνολογίας τροφίμων Α.Π.Θ., Πιστοποιημένη Εκπαιδευτής ΕΦΕΤ