Θέλοντας να αναδείξει τον καθοριστικό ρόλο των νέων τεχνολογιών στη βελτίωση της παραγωγικότητας του αγροτικού τομέα, η «ΥΧ» συνεχίζει το αφιέρωμα που ξεκίνησε την προηγούμενη εβδομάδα. Κοινή συνισταμένη της προσπάθειας αυτής είναι να γίνει κατανοητό ότι οι πιέσεις που δέχεται η γεωργία από την κλιματική μεταβολή και τον ολοένα αυξανόμενο πληθυσμό απαιτούν τη βελτίωση της παραγωγικότητας με μεθόδους που δεν θα επιβαρύνουν το περιβάλλον. Η ευφυής και ψηφιακή γεωργία είναι ένας τρόπος για να φτάσει ο αγροτικός τομέας να παράγει περισσότερα τρόφιμα με λιγότερες εισροές.

Στις σελίδες που ακολουθούν επιστήμονες παρουσιάζουν την εφαρμογή των νέων τεχνολογιών στη λίπανση, στην άρδευση και στη φυτοπροστασία, καθώς και τους τρόπους με τους οποίους θα εξασφαλιστεί η ισότιμη πρόσβαση των αγροτών σε αυτές. Τέλος, παρουσιάζεται η σημασία των δορυφορικών και επίγειων δεδομένων και η μετατροπή τους σε υπηρεσίες.

Οι διατροφικές ανάγκες αλλάζουν

Ο πληθυσμός της Γης έφθασε το 2019 τους 7,7 δισεκατομμύρια κατοίκους, ενώ το 2050 αναμένεται να φθάσει τα 9,7 δισεκατομμύρια. Αυτές είναι οι βασικές εκτιμήσεις του ΟΗΕ για τη μεταβολή του παγκόσμιου πληθυσμού τα επόμενα χρόνια. Οι δύο αυτοί αριθμοί είναι αρκετοί για να καταδείξουν ότι η παραγωγή τροφίμων πρέπει να αυξηθεί, προκειμένου να καλύψει την αυξανόμενη παγκόσμια ζήτηση.

Αυξημένες οι απαιτήσεις για το περιβάλλον

Από την άλλη μεριά, τα φαινόμενα της κλιματικής αλλαγής κάνουν σαφές το γεγονός ότι η αύξηση αυτή πρέπει να συντελεστεί με μείωση ή, στην καλύτερη περίπτωση, σταθεροποίηση των καλλιεργούμενων εκτάσεων.

Πρέπει, επίσης, να συμβεί με μειωμένη χρήση των εισροών εκείνων που επιδρούν αρνητικά στο περιβάλλον, έτσι ώστε να καλυφθούν οι στόχοι που αναλογούν στη γεωργία και στην κτηνοτροφία. Με άλλα λόγια, χρειάζεται αύξηση της παραγωγικότητας, με όσο το δυνατόν πιο φιλικές μεθόδους στο περιβάλλον. Σε κάθε περίπτωση, η συνέχιση καταβολής των ενισχύσεων στους αγρότες, στο πλαίσιο της ΚΑΠ, προϋποθέτει τη συνεχή μείωση των επιπτώσεων που έχει ο αγροτικός τομέας στην προστασία του περιβάλλοντος.

Μονόδρομος η βελτίωση των αποδόσεων

Αν κοιτάξει, όμως, κανείς τα πιο πρόσφατα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τον δείκτη παραγωγικότητας στον αγροτικό τομέα, θα αντιληφθεί ότι είμαστε μακριά από την επίτευξη του παραπάνω στόχου. Πιο συγκεκριμένα, η παραγωγικότητα στην ΕΕ επιβραδύνεται, καθώς ενώ τη δεκαετία 1995-2005 αυξήθηκε με μέσους ρυθμούς 1% το έτος, τη δεκαετία 2007-2017 οι ρυθμοί αυτοί περιορίστηκαν στο 0,9%.

Η μεγαλύτερη αύξηση στον μέσο ετήσιο ρυθμό παραγωγικότητας τη συγκεκριμένη δεκαετία καταγράφτηκε στο Βέλγιο (3,7%), στη Λετονία (3,5%), στη Λιθουανία (2,8%) και στην Πολωνία (2,4%). Η Ελλάδα, αντίθετα, βρίσκεται κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, με το ποσοστό της ετήσιας αύξησης της παραγωγικότητας να μην ξεπερνά το 0,4%, γεγονός που την κατατάσσει στην πέμπτη χειρότερη επίδοση της ΕΕ των 28.

Οι παράγοντες που μπορούν να αναστρέψουν την κατάσταση

Οι επενδύσεις στην έρευνα, στην καινοτομία και στη διάδοση της γνώσης είναι ο πρώτος παράγοντας, σύμφωνα με την ΕΕ, ο οποίος μπορεί να επηρεάσει θετικά την παραγωγικότητα του αγροτικού τομέα τα επόμενα χρόνια. Σε πρόσφατη έκθεσή της, καταγράφει ότι νέες τεχνολογίες, που αφορούν τις βάσεις δεδομένων, τη γεωργία και κτηνοτροφία ακριβείας, καθώς και τη βελτίωση των ποικιλιών, ανοίγουν νέους ορίζοντες στην αύξηση της παραγωγικότητας.

Ο δεύτερος παράγοντας, που συνδέεται με την εφαρμογή ψηφιακών τεχνολογιών, έχει να κάνει με τις διαχειριστικές ικανότητες. Η εισαγωγή και η αξιοποίηση νέων τεχνολογιών απαιτεί αυξημένες διαχειριστικές ικανότητες. Η χρήση των ίδιων εισροών, για παράδειγμα, σε δύο διαφορετικές εκμεταλλεύσεις μπορεί να οδηγήσει σε εντελώς διαφορετικά παραγωγικά αποτελέσματα, ανάλογα με τη χρήση τους και τις δεξιότητες του αρχηγού της κάθε εκμετάλλευσης. Εδώ, λοιπόν, μπαίνουν παράγοντες όπως η μεταφορά της γνώσης και η συμβουλευτική που θα οδηγήσουν τους αρχηγούς της εκμετάλλευσης στις βέλτιστες αποφάσεις.

Ο χαρακτήρας των πολιτικών, το περιεχόμενο των μέτρων του Πρώτου και του Δεύτερου Πυλώνα της ΚΑΠ, για παράδειγμα, αποτελεί, σύμφωνα με την έκθεση, τον τρίτο παράγοντα για τη βελτίωση της παραγωγικότητας. Οι πολιτικές αυτές μπορούν να προσφέρουν «προστασία» και να παγιώσουν κάποια παραγωγικά δεδομένα, ή να τα ανατρέψουν και να οδηγήσουν στην αύξηση της παραγωγικότητας. Στη δεύτερη περίπτωση, συμβάλλει, για παράδειγμα, η στοχευμένη ενίσχυση των επενδύσεων του αγρότη.

Τέλος, οι υποδομές και η ευρυζωνικότητα στην ύπαιθρο μπορούν να συμβάλουν σημαντικά στην αγροτική παραγωγικότητα, με την έκθεση να συμπεριλαμβάνει αυτούς τους τομείς στους παράγοντες αναστροφής της κατάστασης. Το χάσμα στη χρήση του διαδικτύου στις αγροτικές περιοχές συνδέεται με τις πρακτικές και τις αποδόσεις μιας εκμετάλλευσης.