Μια ερευνητική ομάδα υπό τον συντονισμό του καθηγητή του ΕΚΠΑ Κώστα Καρτάλη μελετά τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στον τουρισμό, την πρωτογενή παραγωγή και τη ζωή στις πόλεις στις αμέσως επόμενες δεκαετίες. Κάποια συμπεράσματα για τον Αγροτικό Τομέα γενικά και το βαμβάκι ειδικότερα:

ΑΓΡΟΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ

Ένα ενδιαφέρον εύρημα που σίγουρα κάποιοι δεν θα περίμεναν να διαβάσουν σε μια τέτοια έρευνα: οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής στον πρωτογενή τομέα δεν είναι μόνο αρνητικές. Για παράδειγμα, όπως αναφέρουν οι ερευνητές σε όλες τις περιπτώσεις και για πολλές καλλιέργειες η βλαστική περίοδος θα επιμηκυνθεί. Σε κάποιες περιοχές θα διευρυνθεί ή θα αλλάξει η δυνατότητα ανάπτυξης κάποιων καλλιεργειών (οι αυξημένες θερμοκρασίες γενικά ωφελούν το βαμβάκι). Περιοχές που έως τώρα ήταν ακατάλληλες για την καλλιέργεια συγκεκριμένων ποικιλιών κρασιού, τώρα θα γίνουν κατάλληλες. "Η εκτιμώμενη αύξηση της βλαστικής περιόδου διαμορφώνει ευνοϊκότερες συνθήκες καλλιέργειας σε όλη την Ελλάδα", γράφουν οι ερευνητές "ενώ είναι πιθανόν ότι θα αυξηθούν οι περιοχές που θα είναι κατάλληλες για καλλιέργεια". Επιπλέον, σε όλα τα σενάρια μειώνεται ο κίνδυνος καταστροφής καλλιεργειών από παγετό.

Όμως κάπου εδώ τελειώνουν τα καλά νέα. Οι περισσότερες συνέπειες θα είναι αναμφίβολα αρνητικές. Σύμφωνα με όλα τα σενάρια, μειώνονται οι βροχοπτώσεις σε όλες τις περιοχές, μειώνεται η εδαφική υγρασία (ιδιαίτερα την άνοιξη), αυξάνεται η ξηρασία σε όλες τις περιοχές της Ελλάδας και αυξάνονται οι ημέρες με πολύ υψηλές θερμοκρασίες. Στη Λάρισα και τη Θεσσαλονίκη εκτιμάται ότι οι καλλιέργειες θα επηρεαστούν πολύ και από ακραία φαινόμενα.

Οι συνέπειες, δε, δεν θα είναι ομοιόμορφες σε ολόκληρη την επικράτεια. Οι περισσότερες καλλιέργειες και η κτηνοτροφία θα επηρεαστούν αρνητικά κυρίως στο Ηράκλειο της Κρήτης, την Ηλεία, την Κορινθία και τη Λάρισα. Αντίθετα, ανάμεσα στις περιοχές που θα επηρεαστούν λιγότερο είναι ο Έβρος, η Φθιώτιδα και η Αιτωλοακαρνανία. Οι επιπτώσεις θα διαφοροποιούνται και ανάλογα με την ευαισθησία και τη συμπεριφορά κάθε καλλιέργειας. Η ελιά, για παράδειγμα, είναι εξαιρετικά ανθεκτική στην ξηρασία και την υψηλή θερμοκρασία, οπότε θεωρητικά θα μπορούσε να αντέξει τις εντονότερες συνέπειες. Ωστόσο, το ότι τον χειμώνα θα κάνει λιγότερο κρύο -το κρύο είναι απαραίτητο για τη σωστή άνθιση της ελιάς- είναι πιθανό να επηρεάσει αρνητικά την παραγωγή των ελαιόδενδρων. Η παραγωγικότητα των αμπελώνων θα επηρεαστεί, επίσης, όπως, και ο λόγος των σακχάρων και οξέων στο ίδιο το προϊόν -η γεύση και ποιότητα του κρασιού που παράγεται σε όλες τις περιοχές της χώρας θα αλλάξει. Η καλλιέργεια ζωωτροφών, δε, θα έχει μειωμένη απόδοση και μεγαλύτερες απαιτήσεις για νερό.

ΒΑΜΒΑΚΙ

Η επίδραση της κλιματικής αλλαγής σε παγκόσμιο επίπεδο εκτιμάται ότι θα είναι σχετικά περιορισμένη για την αρδευόμενη παραγωγή βαμβακιού, ενώ αντίθετα υψηλότερη ευαισθησία παρουσιάζει η τοπική παραγωγή που εξαρτάται από τις μεταβολές της βροχόπτωσης (Jans et al., 2020). Το βαμβάκι είναι μια καλλιέργεια με μεγάλη σημασία για την Ελλάδα καθώς αντιπροσωπεύει άνω του 85% της συνολικής παραγωγής στην Ευρωπαϊκή Ένωση (European Commission, 2014) και η επίδραση της αύξησης της θερμοκρασίας και της μείωσης της βροχόπτωσης εκτιμάται πως θα επιφέρει σχετική μείωση της παραγωγής στην Κεντρική και Βόρεια Ελλάδα ενώ παράλληλα αύξηση στη Δυτική Ελλάδα (Voloudakis et al., 2015). Το βαμβάκι παρουσιάζει σχετική ανθεκτικότητα σε υψηλές θερμοκρασίες ενώ η καλλιέργειά του είναι ιδιαίτερα ευαίσθητη στη διαθεσιμότητα νερού. Τα μέτρα προσαρμογής που προκρίνονται σχετίζονται κυρίως με την άρδευση, τη διαθεσιμότητα εδαφικής υγρασίας και την αποφυγή ασθενειών και συνοψίζονται στα παρακάτω:

1. Βελτιστοποίηση της αποδοτικότητας του νερού άρδευσης με τη χρήση της τεχνολογίας (γεωργία ακριβείας) και προστασία των εδαφιαίων αποθεμάτων ύδατος, μειώνοντας τους παράγοντες πίεσης και διάβρωσης του εδάφους.
2. Αποτελεσματικό σχεδιασμό ποικίλων καλλιεργειών για τη διατήρηση της γονιμότητας του εδάφους και την απώλεια θρεπτικών συστατικών.
3. Βέλτιστη αξιοποίηση της καλλιεργητικής περιόδου και προσαρμογή στις μεταβολές της θερμοκρασίας.
4. Επιλογή κατάλληλων ποικιλιών ανθεκτικών στην ξηρασία και στις ασθένειες.
5. Βιώσιμη χρήση λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων.

Τα ανωτέρω, κυρίως λόγω της μείωσης της εδαφικής υγρασίας που παρατηρείται για όλα τα σενάρια συγκεντρώσεων αερίων του θερμοκηπίου σε συνδυασμό με τη μείωση της βροχόπτωσης, αποτελούν προτεινόμενες δράσεις κυρίως για τους επιλεγμένους Νομούς στην Κεντρική (Λαρίσης και Φθιώτιδος) και Βόρεια (Θεσσαλονίκης και Έβρου) Ελλάδα.