Γράφει η Jane Craigie, Agriculturalist & Journalist  Founder of Jane Craigie Marketing 

Η παγκόσμια παραγωγή βαμβακιού εκτιμάται σε 25 εκατομμύρια τόνους, πάνω από το 70% των οποίων παράγεται στην Κίνα, την Ινδία, τις ΗΠΑ και τη Βραζιλία*. Το βαμβάκι είναι μια ζωτικής σημασίας καλλιέργεια για τον κόσμο, παρέχοντας εισόδημα σε περισσότερους από 250 εκατομμύρια ανθρώπους και αντιπροσωπεύοντας το ήμισυ όλων των κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων της κοινωνίας**.

Η βελτίωση της βιωσιμότητας του βαμβακιού αποτελεί έναν ολοένα και πιο σημαντικό στόχο για τον αγροτικό τομέα, καθοδηγούμενη από τους καταναλωτές, που αναζητούν περιβαλλοντικά πιο ευσυνείδητες και ηθικές πηγές.

Η Εμμανουέλα Κουρούδη με το Θόδωρο Λεφή, βαμβακοπαραγωγό από την Κομοτηνή

Το 2017, η παγκόσμια βιομηχανία κλωστοϋφαντουργίας ξεκίνησε ένα ταξίδι για την προμήθεια 100% πιο βιώσιμου βαμβακιού. (The Sustainable Cotton Communiqué). Ο χάρτης αυτού του ταξιδιού αντικατοπτρίζει τους 17 Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών (SDGs), σε τροχιά για το 2030. Ρεαλιστικά, ωστόσο, αναμένεται στη βιομηχανία, ότι το βαμβάκι, που παράγεται με βιώσιμο τρόπο, θα είναι ο κανόνας για τις περισσότερες μάρκες μόδας, μέχρι το 2040.

Η ζήτηση για το βιώσιμο βαμβάκι αυξάνεται ραγδαία. Το Διεθνές Ινστιτούτο Βιώσιμης Ανάπτυξης παρακολουθεί την παραγωγή βαμβακιού εθελοντικού προτύπου βιωσιμότητας (VSSs), όπως το Better Cotton, και έχει σημειώσει ετήσια αύξηση 40% από το 2008***.

Η Ελληνική Αντιπροσωπεία

Στις 12 Σεπτεμβρίου, μια ηλιόλουστη φθινοπωρινή ημέρα, δέκα βαμβακοπαραγωγοί από τις ΗΠΑ και από την Ελλάδα – το κύριο Ευρωπαϊκό κράτος παραγωγής βαμβακιού –μαζί με εκκοκκιστές και τη βιομηχανία της μόδας, συναντήθηκαν στην έδρα των Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη, στα πλαίσια της 78^ης Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ. Η εκδήλωση διοργανώθηκε από τη BASF, για να μοιραστεί την πρωτοβουλία, που έχει αναλάβει για τη δημιουργία βιώσιμων αλυσίδων εφοδιασμού βαμβακιού, από το σπόρο μέχρι το ρούχο.

Η εκδήλωση, που εύστοχα ονομάστηκε «Ενωμένοι για ένα από τα σημαντικότερα επαγγέλματα στον κόσμο: τη γεωργία», έφερε ανθρώπους και επιχειρήσεις από ολόκληρη την αλυσίδα εφοδιασμού, να μοιραστούν τις προσπάθειές τους για βιωσιμότητα, από την καλλιέργεια και τη συγκομιδή αυτής, την εκκόκκιση, την παραγωγή υφασμάτων και την κατασκευή του τελικού προϊόντος, παρουσιάζοντας ευκαιρίες για τη μείωση των κοινωνικών και περιβαλλοντικών επιπτώσεων του βαμβακιού, κάνοντας εστιασμένες αλλαγές.

Το Πρόγραμμα Πιστοποίησης Βαμβακιού CSF από τη BASF, ή το Πρόγραμμα e3, όπως ονομάζεται στις ΗΠΑ, ένωσε τους 10 παραγωγούς στην εκδήλωση του ΟΗΕ. Το CSF χρησιμοποιεί το blockchain, για να παρακολουθεί κάθε ενέργεια και πρακτική, που συμβαίνει από την ημέρα που φυτεύεται ο σπόρος, μέχρι την ημέρα που ένας πελάτης αγοράζει το τελικό ρούχο. Από την πλευρά του παραγωγού, καταγράφονται όλα όσα συμβαίνουν στη σπορά, την προστασία των καλλιεργειών και τη συγκομιδή της τελικής σοδειάς.

Ο παραγωγός Sledge Taylor κρατάει μια μπλούζα φτιαγμένη από CSF βαμβάκι

Ο Sledge Taylor ήταν ένας από τους παραγωγούς, που συμμετείχαν στην εκδήλωση του ΟΗΕ. Έχει τον αγρό του στο Κόμο του Μισισιπή, στα νότια των ΗΠΑ, και καλλιεργεί βαμβάκι εδώ και πολλά χρόνια, αποτελώντας κινητήρια δύναμη στο Εθνικό Συμβούλιο Βάμβακος των ΗΠΑ. Για αυτόν, το Πρόγραμμα e3 έχει να κάνει με τη βιωσιμότητα, η οποία αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της γεωργίας, οπότε συμμετέχει στην προσπάθεια της BASF να αναπτύξει μια ολοκληρωμένη βιώσιμη αλυσίδα εφοδιασμού βαμβακιού, που ταιριάζει απόλυτα με το γεωργικό του ήθος.

«Το Πρόγραμμα είναι σημαντικό, οι παραγωγοί καλούνται συχνά να κάνουν πράγματα, που θα μπορούσαν να ωφελήσουν την κοινωνία ή να ωφελήσουν άλλες πτυχές της οικονομίας και δενμας ανταμείβουν πάντα για αυτό. Το Πρόγραμμα e3 μας ανταμείβει για μέρος της δουλειάς που κάνουμε. Έτσι, είμαι πολύ υποστηρικτικός σε αυτό».

Το αγρόκτημα του Sledge είναι μια οικογενειακή επιχείρηση και το να αφήσει τη γη καλύτερη είναι ο πρωταρχικός του στόχος.

«Το αγρόκτημά μας είναι περίπου μια ώρα νότια του Μέμφις, στο Τενεσί, και δραστηριοποιούμαστε σε δύο τοποθεσίες. Η μία τοποθεσία είναι μια περιοχή λόφων στο Βόρειο Μισισιπή, και η άλλη είναι πάνω στο ανατολικό άκρο του Δέλτα του Μισισιπή. Καλλιεργούμε βαμβάκι, καλαμπόκι, σόγια, έχουμε ξυλεία και βοσκοτόπια με βοοειδή».

Όλη η ομάδα που συμμετείχε στην εκδήλωση 

Ο Sledge εξηγεί, ότι η καλλιέργεια του βαμβακιού είναι «εξαιρετικά σημαντική στις Ηνωμένες Πολιτείες. Πολλές από τις διαδικασίες παραμένουν σε τοπικό επίπεδο, όπως είναι το εκκοκκιστήριο του βαμβακιού, οι μεταποιητές, και οι πωλητές λιανικής του βαμβακιού, καθώς και τα γεωργικά εφόδια – όλα παρέχουν θέσεις εργασίας. Το βαμβάκι είναι ένας πολύ ισχυρός τομέας της οικονομίας μας».

Προσθέτει ότι η βιωσιμότητα του βαμβακιού καθοδηγείται από τον καταναλωτή. Οι καταναλωτές επηρεάζουν τις πηγές των πωλητών λιανικής, οι οποίες στη συνέχεια καταλήγουν, μέσω της αλυσίδας, στον παραγωγό.

«Είμαι μεγάλος υποστηρικτής της ανάγνωσης της ετικέτας. Φυσικά, παράγω βαμβάκι, και θέλω οι άνθρωποι να αγοράζουν βαμβάκι, αλλά τόσοι πολλοί άνθρωποι δεν διαβάζουν καν την ετικέτα, όταν αγοράζουν μια μπλούζα ή ένα τζιν».

Και προσθέτει: «Το βαμβάκι είναι μια φυσική ίνα, που προέρχεται από ένα λουλούδι, ενώ ο πολυεστέρας είναι βασικά πλαστικό. Πάντα ρωτάω, θα προτιμούσατε να φορέσετε κάτι που προέρχεται από ένα λουλούδι ή κάτι που προέρχεται από πλαστικό;».

Για τον Sledge, βιώσιμη γεωργία σημαίνει, ότι παρέχεται κάτι στο μέλλον. «Τα πρώτα χρόνια που καλλιεργούσα, ο πατέρας μου είχε καταλάβει τη γη και αρκετά σημεία είχαν διαβρωθεί ή τα είχαν κακομεταχειριστεί. Τότε, οι άνθρωποι δεν καταλάβαιναν τις καλές καλλιεργητικές πρακτικές. Και έτσι, η βιωσιμότητα για μένα παρέχει το μέλλον, αλλά ταυτόχρονα καταφέρνουμε να φροντίζουμε τις ανάγκες μας σήμερα».

Η υγεία και η βελτίωση του εδάφους βρίσκονται στο επίκεντρο όσων κάνει ο Sledge, συμπεριλαμβανομένης και της χρήσης καλλιεργειών χωρίς άροση και καλλιεργειών κάλυψης της φύτευσης – και οι δύο πρακτικές βελτιώνουν την υφή του εδάφους, τη δυναμική συγκράτησης του νερού, αλλά και τη γονιμότητα.

«Το να μην οργώνεις σημαίνει απλώς να μην οργώνεις το έδαφος και μια καλλιέργεια κάλυψης, κατά τη διάρκεια του χειμώνα, μοιάζει με μια κουβέρτα στη γη, που απλώς βοηθά στη μόνωση του εδάφους και στην απορρόφηση των βροχοπτώσεων».

Η Εμμανουέλα Κουρούδη, τρίτης γενιάς εκκοκκίστρια βαμβακιού από την Ελλάδα, συμμετείχε στην αντιπροσωπεία στον ΟΗΕ.

Για το βιώσιμο βαμβάκι λέει: «Η βιωσιμότητα μπορεί να σημαίνει εντελώς διαφορετικά πράγματα για κάθε κομμάτι της εφοδιαστικής αλυσίδας. Για τους παραγωγούς, έχει να κάνει περισσότερο με πρακτικές, όπως η χρήση του νερού, η υγεία του εδάφους, οι συνθήκες εργασίας, το καλύτερο εισόδημα. Για τους εκκοκκιστές, έχει να κάνει με τη διαδικασία, με το ότι πρέπει να φροντίσουμε, ώστε οι παραγωγοί να θέσουν κάποιους συγκεκριμένους στόχους, και για την υπόλοιπη αλυσίδα, πρέπει να διεκδικήσουμε περισσότερο χώρο στη βιομηχανία βαμβακιού και στην αγορά, για να πωληθεί αυτό το βιώσιμο βαμβάκι».

«Για τον τελικό καταναλωτή, έχει να κάνει με την ιστορία πίσω από το ύφασμα. Έχει να κάνει με τη διαφάνεια σχετικά με το πού κατασκευάστηκε αυτό το ύφασμα, από ποιόν και πώς. Στο τέλος της ημέρας, υπάρχουν τρεις βασικοί πυλώνες, που πρέπει να γίνουν κατανοητοί από όλους. Όλα είναι σχετικά με την κοινωνία, το περιβάλλον και τη βιώσιμη οικονομία». Αυτές οι πτυχές, καθώς και το Πρόγραμμα CSF, ευθυγραμμίζονται πλήρως με τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ.

* πηγή: https://worldpopulationreview.com/country-rankings/cotton-production-by-country

** πηγή: https://www.worldwildlife.org/industries/cotton

*** πηγή: https://www.iisd.org/ssi/announcements/sustainable-cotton-farmers-prices-incomes/