Σε αχαρτογράφητα νερά αναμένεται να πλεύσει η Κοινή Αγροτική Πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης μετά το 2020, καθώς στο πολιτικό πεδίο που διαμορφώνεται ήδη από τα δύο υπερδύναμα κράτη-μέλη, τη Γαλλία και τη Γερμανία, αποτυπώνεται σαφής στροφή από τις παραδοσιακές και άλλοτε σταθερές τους θέσεις απέναντι στο αγροτικό ζήτημα. Με τις διεργασίες να έχουν ήδη ξεκινήσει για τον σχεδιασμό του νέου επταετούς προϋπολογισμού της ΕΕ (Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο) και το Brexit να είναι προ των πυλών, το μέλλον της ΚΑΠ δεν πρόκειται να μείνει ανεπηρέαστο.

Οι προτεραιότητες, άλλωστε, της γαλλικής κυβέρνησης έχουν ξεκαθαριστεί, αφού για τον Εμανουέλ Μακρόν η ΚΑΠ δεν αποτελεί πλέον κόκκινη γραμμή για το Παρίσι, κάτι που είχε δημοσιεύσει η «Ύπαιθρος Χώρα» την προηγούμενη εβδομάδα. Ωστόσο, αυτές τις ημέρες, το ενδιαφέρον του ευρωπαϊκού Τύπου έχουν μονοπωλήσει οι συζητήσεις συνεργασίας στη Γερμανία, όπου διαμορφώνονται νέα δεδομένα σε σχέση με όσα πρέσβευε το Βερολίνο πριν λίγους μήνες.

Η αλήθεια είναι ότι το όραμα του Μακρόν για την Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως έχει περιγράψει ο ίδιος, γίνεται όλο και πιο ισχυρό, αφού στη Γερμανία, η Άνγκελα Μέρκελ δεν έχει καταφέρει να σχηματίσει ακόμη κυβέρνηση. Το γεγονός αυτό έχει ενδυναμώσει σημαντικά την θέση της Γαλλίας στο ευρωπαϊκό οικονομικό οικοδόμημα, όταν τα τελευταία χρόνια αναγκαζόταν πολλές φορές απλά να ακολουθεί τη σκληρή και φιλελεύθερη πολιτική του alter ego της Γερμανίδας Καγκελαρίου, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε.

Οι συσχετισμοί όμως άλλαξαν, από τη στιγμή που εγκαταλείφθηκε οριστικά η λειτουργία της «Τζαμάικα» στη Γερμανία. Η πολιτική Μακρόν αρχίζει να κερδίζει το χαμένο έδαφος, ενάντια μάλιστα στις εθνικιστικές και άκρως νεοφιλελεύθερες θέσεις των ανατολικών κρατών-μελών της Ένωσης.

Σημεία σύγκλισης

Προκειμένου να μην επαναληφθούν εκλογές και η Άνγκελα Μέρκελ να παραμείνει στην Καγκελαρία για τα επόμενα χρόνια, η συνεργασία με το SPD (Σοσιαλδημοκράτες) του Μάρτιν Σουλτς, για τον σχηματισμό κυβέρνησης, αποτελεί μονόδρομο. Τα προηγούμενο διάστημα, Χριστιανοδημοκράτες, Χριστιανοκοινωνιστές της Βαυαρίας και Σοσιαλδημοκράτες κατέληξαν σε μία προσωρινή συμφωνία θέσεων, πάνω και στην οποία θα βασιστούν οι επόμενες συνομιλίες για τη λήξη του νεφελώδους πολιτικού τοπίου. Πρόκειται για ένα κείμενο 28 σελίδων, στο οποίο, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνονται τα σημεία σύγκλισης των τριών πλευρών και για την αναθεώρηση της ΚΑΠ.

Όπως έγινε γνωστό, ο επικείμενος γερμανικός κυβερνητικός συνασπισμός στρέφεται στη διατήρηση του μεριδίου του προϋπολογισμού της ΕΕ που διατίθεται στην ΚΑΠ στα «τρέχοντα επίπεδα» μετά το 2020, όταν προεκλογικά η παράταξη της Μέρκελ είχε θέσει στο τραπέζι μεγαλύτερη αυστηρότητα στις χρηματοδοτήσεις εξαιτίας του Brexit.

Αυτή την προγραμματική περίοδο, οι γερμανικές δαπάνες αντιπροσωπεύουν το 38% περίπου του συνολικού προϋπολογισμού της ΕΕ. Σύμφωνα με τις τρεις παρατάξεις, η διατήρηση αυτών των ποσών χρηματοδότησης είναι απαραίτητη για να εξασφαλιστεί μια μεταστροφή της πολιτικής, η οποία θα πρέπει, όπως τονίζουν, να στοχεύει στην προστασία του περιβάλλοντος, στην καλύτερη μεταχείριση των ζώων και στον σεβασμό των κοινωνικών αρχών και αξιών.

Συμφωνούν, ακόμη, ότι τα μέτρα της ΚΑΠ πρέπει να γίνουν «λιγότερο γραφειοκρατικά και περισσότερο αποτελεσματικά», ώστε να είναι σταθερά προσανατολισμένα στην ευρωπαϊκή αγορά.

Επιπλέον, ο μελλοντικός συνασπισμός ορίζει ότι θα υιοθετήσει μια στρατηγική για τη συστηματική μείωση της εφαρμογής των προϊόντων φυτοπροστασίας που περιέχουν γλυφοσάτη, με τελικό στόχο την εξάλειψη της χρήσης τέτοιων ζιζανιοκτόνων και μάλιστα «όσο το δυνατόν γρηγορότερα», όπως αναφέρεται στο κείμενο. Η θέση αυτή έχει προκαλέσει μεγάλη έκπληξη, καθώς η Γερμανία ψήφισε υπέρ της επανέγκρισης της χρήσης της γλυφοσάτης στην ΕΕ, απόφαση που έφερε και τη μεγάλη ρήξη με τους Πράσινους, που μίλησαν για αθέτηση της δέσμευσης από την ίδια τη Μέρκελ.

Γυρνάει την πλάτη η Γαλλία

Με τη Γερμανία να δείχνει ότι έχει πλέον εξαντλήσει την αυστηρότητά της, καθώς φέρεται να είναι πρόθυμη ακόμη και να αυξήσει την οικονομική της συνεισφορά στον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό, τίποτα ακόμη δεν έχει οριστικοποιηθεί. Ο Μακρόν, πάντως, δηλώνει ικανοποιημένος από την εξέλιξη αυτή, καθώς προσδοκά η Γερμανία να συμμετάσχει ενεργά στην υλοποίηση του δικού του οράματος για μία πιο δίκαιη Ευρώπη.

Ο ίδιος στηρίζει αυτό το όραμα, στην ενίσχυση της ασφάλειας και της άμυνας στην ΕΕ, και για το οποίο είναι αποφασισμένος να μειώσει τη χρηματοδότηση της κοινής γεωργικής πολιτικής. Το κυβερνητικό έγγραφο που διέρρευσε με τις θέσεις αυτές, προκάλεσε σάλο όχι μόνο στη Γαλλία, αλλά και στα υπόλοιπα κράτη-μέλη. Ο μεγάλος χρηματοδότης και υποστηρικτής της ΚΑΠ, πλέον παροτρύνει τους αξιωματούχους της ΕΕ να προχωρήσουν σε μια εις βάθος μεταρρύθμιση, ώστε η ΚΑΠ να γίνει πιο αποτελεσματική στις προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει. Για το Παρίσι, αυτές οι προκλήσεις περιορίζονται στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των αγροδιατροφικών προϊόντων και της πολιτικής για την κλιματική αλλαγή.

Αν και υποστηρίζει ότι η στήριξη του εισοδήματος των αγροτών πρέπει να παραμείνει πλήρως χρηματοδοτούμενη από την ΕΕ, εντούτοις μπροστά στον κίνδυνο να πάρει τη θέση της Μεγάλης Βρετανίας και να καταστεί περισσότερο κράτος-χρηματοδότης, πιέζει την Κομισιόν να λάβει υπόψη της τις επιπτώσεις από το brexit. Όπως αναφέρει, «η ΕΕ δεν θα μπορεί να συνεχίζει να χρηματοδοτεί 27 χώρες, όπως έκανε μέχρι σήμερα με τα 28 κράτη-μέλη».

Η Γαλλία προτείνει, μάλιστα, οι οικονομικές απώλειες λόγω Brexit – που εκτιμώνται στα 12 με 13 δισ. ευρώ τον χρόνο– να μην αντισταθμιστούν από τα υπόλοιπα κράτη-μέλη.

Ποιος θα πληρώσει;

Υπενθυμίζουμε ότι ο Γερμανός επίτροπος για θέματα Προϋπολογισμού, Γκίντερ Έτινγκερ, πιστός ακόμη στην πολιτική Σόιμπλε, είχε εκφράσει την άποψη ότι πρέπει να εγκαταλειφθεί το όριο του 1% του κοινοτικού ΑΕΠ, και εκτίμησε ότι το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο μετά το 2020 θα πρέπει να αγγίξει ακόμα και το 1,2% του ΑΕΠ της ΕΕ.

Με δεδομένο ότι και άλλα κράτη-μέλη της Δύσης αρχίζουν να χρησιμοποιούν το Brexit ως άλλοθι για τα μέλλον της ΚΑΠ, δεν αποκλείεται το επόμενο χρονικό διάστημα να υπάρξουν παρεμβάσεις προκειμένου να μην «πληρώσει» για άλλη μία φορά ο Νότος τις μονομερείς πολιτικές αποφάσεις της κατά τα άλλα Ενωμένης Ευρώπης.