Γιουρουκέλη Μαρία

«Καίει» την Ελλάδα η συζήτηση στον Παγκόσµιο Οργανισµό Εµπορίου για µείωση ή κατάργηση των αγροτικών επιδοτήσεων που προκαλούν διαταραχές και στρεβλώσεις στο διεθνές εµπόριο, όπως για παράδειγµα του βάµβακος.

Πρόκειται για τις επιδοτήσεις στην παραγωγή ή στήριξης τιµών µέσω µηχανισµών παρέµβασης ή de minimis  που κατατάσσονται στο λεγόµενο κεχριµπαρένιο κουτί, για το οποίο τα µέλη του ΠΟΕ έχουν αναλάβει εδώ και περίπου µία 10ετία την υποχρέωση να µειώσουν σταδιακά.

Το θέµα θα βρεθεί στο επίκεντρο της 11ης υπουργικής διάσκεψης του ΠΟΕ στο Μπουένος Άιρες της Αργεντινής το ∆εκέµβριο (10-13) και ήδη ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης Βαγγέλης Αποστόλου σε µία προκαταρκτική συζήτηση στο πλαίσιο του συµβουλίου υπουργών Γεωργίας της ΕΕ στις αρχές της εβδοµάδας αναφορικά µε τις πολιτικές της ΚΑΠ που ακουµπούν σε διεθνείς εµπορικές συµφωνίες, υπογράµµισε τη ζωτική σηµασία για την ελληνική γεωργία που κατέχει η καλλιέργεια του βαµβακιού κάνοντας σαφές ότι σε καµία περίπτωση δεν πρέπει να ανοίξει οποιαδήποτε συζήτηση για περαιτέρω µειώσεις.

Εξάλλου, τέτοιου είδους περικοπές θα µπορούσαν να γίνουν από χώρες που δεν τηρούν τις διακυβερνητικές τους δεσµεύσεις αγνοώντας τον ΠΟΕ, όπως οι ΗΠΑ, που υιοθετούν πολιτικές οι οποίες αυξάνουν τον προστατευτισµό κάτι που θα φανεί στο Farm Bill του 2018. Ενδεικτικό είναι ότι αν και το τελευταίο σχέδιο του προέδρου των γεωργικών διαπραγµατεύσεων καλεί τις ΗΠΑ να περιορίσουν τις επιδοτήσεις τους σε κλίµακα 13 µε16,4 δις δολαρίων, κάτι τέτοιο δεν εφαρµόστηκε. Αντίθετα, η Ευρώπη δείχνει να ακολουθεί αµυντική στάση για την γεωργία της περιορίζοντας διαρκώς τις επιδοτήσεις.

Συγκεκριµένα, το 2012-2013, το σύνολο της στήριξης του κίτρινου και του µπλε κουτιού και της ρήτρας ήσσονος σηµασίας της ΕΕ έφτασε τα 10 δισ. ευρώ , δηλαδή κάτω από το κατώτατο όριο που προβλέπει το τελευταίο σχέδιο των όρων για το σύνολο της εσωτερικής στήριξης που έχει στρεβλωτικές επιπτώσεις στις συναλλαγές (22 δις).

Μείωση επί της αξίας της παραγωγής

Σύµφωνα µε ανακοίνωση του ΠΟΕ τον περασµένο Ιούλιο επί της πρότασης της Βραζιλίας, ΕΕ, Κολοµβίας, Περού, Ουρουγουάης αναφέρεται ότι «µε την εντολή υπουργών για την αντιµετώπιση του θέµατος του βαµβακιού µε φιλόδοξο και ταχύτατο τρόπο, τα µέλη συµφωνούν σε ένα συνολικό όριο, για το σύνολο της εθνικής στήριξης που προκαλεί στρέβλωση του εµπορίου για το βαµβάκι στο ποσοστό της αξίας της παραγωγής του. Τα µέλη θα επανεξετάσουν τον αντίκτυπο στο εµπόριο του ειδικού ορίου για το βαµβάκι το αργότερο το 2019, προκειµένου να συµφωνηθούν τα επόµενα βήµατα που πρέπει να ληφθούν κατά τη σταδιακή κατάργηση των συναλλαγών για την παροχή εγχώριας στήριξης».

Περικοπή 70-90% της στήριξης προτείνουν οι χώρες C-4

Ενόσω τα λόµπι και διαπραγµατευτές προετοιµάζονται για την σύνοδο στο Μπουένος Άιρες τρία νέα έγγραφα διαπραγµάτευσης αντικατοπτρίζουν διαφορετικές εκτιµήσεις του πολιτικού τοπίου για το µέλλον των επιδοτήσεων στο βαµβάκι. Πρόκειται για:

• ένα έγγραφο σχετικά µε το βαµβάκι από την οµάδα C-4 (Μπενίν, Μπουρκίνα Φάσο, Τσαντ, Μαλί)  των παραγωγών βάµβακος της ∆υτικής Αφρικής,
• ένα έγγραφο για την εγχώρια στήριξη της οµάδας των χωρών της Αφρικής, της Καραϊβικής και του Ειρηνικού (ΑΚΕ) και
• ένα έγγραφο σχετικά µε την εγχώρια στήριξη από τη Νέα Ζηλανδία και τέσσερα άλλα γεωργικά εξαγωγικά έθνη.

Η C-4 καλεί να µειωθεί η στήριξη του βαµβακιού που προκαλεί στρέβλωση του εµπορίου από τις ανεπτυγµένες χώρες, µε βαθύτερες περικοπές για τις χώρες που έχουν δεσµευτεί να οριοθετήσουν την υποστήριξη του ΠΟΕ στο «κίτρινο κουτί». Οι περικοπές προτείνεται να κυµανθούν µεταξύ 70-90%, ανάλογα µε το πόσο υψηλές επιδοτήσεις ήταν σε µια ιστορική περίοδο αναφοράς.

Η πρόταση της Ευρωπαϊκής Ένωσης-Βραζιλίας που κατατέθηκε τον Ιούλιο ξεχώρισε το βαµβάκι για ιδιαίτερη προσοχή και υπενθύµισε τις προηγούµενες δεσµεύσεις των υπουργών να διασφαλίσουν ότι ο τοµέας αντιµετωπίζεται «φιλόδοξα, γρήγορα και συγκεκριµένα». Στις διαβουλεύσεις σχετικά µε το βαµβάκι συµµετέχουν οι χώρες C-4, καθώς και η Αργεντινή, η Αυστραλία, η Βραζιλία, η Κίνα, η Κολοµβία, η ΕΕ, η Ινδία, το Πακιστάν και οι ΗΠΑ.

Ηγετικό ζήτημα μη κερδοσκοπικών φορέων

Το ζήτηµα του βαµβακιού κέρδισε την προσοχή των παγκόσµιων ηγετών και των διαπραγµατευτών του ΠΟΕ για διάφορους λόγους, και όχι µόνο εµπορικούς. Μάλιστα, αναδείχθηκε ως ηγετικό ζήτηµα από παγκόσµιους ανεξάρτητους µη κερδοσκοπικούς οργανισµούς για την εξάλειψη της φτώχειας, όπως η IDEAS στην Ελβετία, οι οποίοι βοήθησαν στην ανάπτυξη της πρωτοβουλίας Baffes 2005 και Oxfam. Ωστόσο, όπως παρατηρεί πρώην διαπραγµατευτής στον ΠΟΕ, επί του παρόντος καµία από τις συζητήσεις δεν υποδηλώνει ότι:

• η κατάργηση των επιδοτήσεων στο βαµβάκι, αφήνοντας ταυτόχρονα άλλες επιδοτήσεις και εµπορικούς φραγµούς, θα βελτίωνε σηµαντικά τους φτωχούς παγκοσµίως.
•  αποτελεί βέλτιστη διαπραγµατευτική στρατηγική για τις λιγότερο αναπτυγµένες χώρες.
•  η χρηµατοδότηση των αναπτυξιακών έργων αντί των επιδοτήσεων, ακόµη και για έργα που συνδέονται µε την παραγωγικότητα του βαµβακιού, µπορεί να µιµείται τις επιπτώσεις των υψηλότερων τιµών.

Το ζήτηµα του βαµβακιού έφερε την προσοχή των διαπραγµατευτών του ΠΟΕ για διάφορους λόγους:

Πρώτον, οι αρχηγοί κρατών πολλών πολύ φτωχών εθνών έχουν υποστηρίξει το θέµα ως ζωτικής σηµασίας για τα γενικά εθνικά τους συµφέροντα και την ίδια την επιβίωση µεγάλων τµηµάτων του πληθυσµού τους.

∆εύτερον, τα επιχειρήµατά τους ήταν κάτι περισσότερο από πολιτική ρητορική αφού το βαµβάκι περιλαµβάνει περίπου το 30% των συνολικών εξαγωγών των 4 χωρών της ∆υτικής Αφρικής και αντιπροσωπεύει ένα σηµαντικό µερίδιο εισοδηµάτων εκατοµµυρίων φτωχών αγροτών.

Τρίτον, η πολιτική επιδοτήσεων για το βαµβάκι επικεντρώνεται σε λίγες πλούσιες χώρες. Οι αναπτυσσόµενες χώρες παρέχουν λίγη εγχώρια στήριξη, αλλά εφαρµόζουν γεωργικά εµπόδια στα σύνορα.

Τέταρτον, οι επιδοτήσεις για το βαµβάκι παρουσιάζουν µικρό δευτερεύον όφελος για τις φτωχές χώρες.

Παραγωγή και εµπορία βάµβακος

Κίνα, Ινδία Αµερική, Πακιστάν και Βραζιλία, βρίσκονται στην πρώτη πεντάδα των χωρών παραγωγής βάµβακος. Μάλιστα, Κίνα, Ινδία και Πακιστάν είναι µεγάλα κέντρα επεξεργασίας κλωστοϋφαντουργικών που είναι καθαροί εισαγωγείς. Οι ΗΠΑ και οι χώρες της ∆υτικής και Κεντρικής Αφρικής αποτελούν τους σηµαντικότερους εξαγωγείς µαζί µε το Ουζµπεκιστάν και σε µικρότερο βαθµό µε την Αυστραλία. Η Ευρώπη είναι µικρός παραγωγός και µεγάλος εισαγωγέας.

Μετατόπιση της κλωστοϋφαντουργίας

Η κλωστοϋφαντουργική βιοµηχανία βαµβακιού έχει µετατοπιστεί όλο και περισσότερο στις αναπτυσσόµενες χώρες, καθώς το εµπόριο κλωστοϋφαντουργικών έχει απελευθερωθεί. Περίπου τα 2/3 του βαµβακιού που παράγονται στις ΗΠΑ εξάγονται αντιπροσωπεύοντας περίπου το 40% των παγκόσµιων εξαγωγών. Πάντως, η αµερικανική βιοµηχανία εκκόκκισης βαµβακιού συνέχισε να συρρικνώνεται. Αυτό σηµαίνει ότι ένα αυξανόµενο µερίδιο της παραγωγής βαµβακιού στις ΗΠΑ θα εξαχθεί και θα επανεισαχθεί ως κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα. Η βαµβακοπαραγωγή της Ευρωπαϊκής Ένωσης συγκεντρώνεται κυρίως στην Ελλάδα, ελάχιστα στην Ισπανία και στηρίζεται κυρίως λόγω των επιδοτήσεων της ΚΑΠ.

Περίπου το 50% της παραγωγής εκτός των Ηνωµένων Πολιτειών και της Ευρωπαϊκής Ένωσης βρίσκεται στην Κίνα και στην Ινδία, ενώ η παραγωγή βαµβακιού των λιγότερων αναπτυγµένων εξαγωγικών χωρών καλύπτει µόνο το ένα τέταρτο της συνολικής παραγωγής των επιδοτούµενων χωρών. Έτσι, πολλές αγροτικές εκµεταλλεύσεις αναπτυσσόµενων χωρών που χάνουν επί του παρόντος από επιδοτήσεις πλούσιων χωρών δεν θα λάβουν αποζηµίωση από την πρωτοβουλία. Κατά συνέπεια, θα προτιµούσαν την εξάλειψη των επιδοτήσεων σε ένα πρόγραµµα αποζηµίωσης.

Πηγή: Agronews